Là xã vùng 3 của huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai, Nậm Mả chỉ vỏn vẹn có 2 thôn. Trung tâm xã là thôn Nậm Mả, còn đi theo tuyến đường bê tông hướng về phía xã Nậm Dạng là thôn Nậm Trang với các khu dân cư nằm rải rác từ ven suối kéo đến lưng chừng núi.
Nậm Mả có 256 hộ, 1.367 nhân khẩu, gồm 4 dân tộc, trong đó dân tộc Mông chiếm 99%. Tập quán canh tác chủ yếu là phát rừng, trồng ngô, lúa nương, diện tích rừng ngày càng thu hẹp kéo theo đó là nguồn nước ngày càng khan hiếm.
Những năm tháng quẩn quanh trong nghèo khó đã thôi thúc người dân nơi đây phải chuyển hướng sang sản xuất nông nghiệp bền vững hơn. Bà con đẩy mạnh cải tạo, chuyển đổi đất nương tạp sang các loại cây trồng cho giá trị kinh tế cao.
Những khu vực trước đây bỏ hoang khi đất canh tác bạc màu đã được bà con phủ xanh bằng những đồi quế. Hiện nay, gần 250 ha rừng, trong đó phần lớn là cây quế khoảng 4 năm tuổi của Nậm Mả bắt đầu cho đốn tỉa, giúp các hộ trồng đầu tiên có thu nhập. Tuy nhiên, đối với một xã có tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm tới 50%, địa phương xác định sẽ tận dụng mọi nguồn lực để giúp đồng bào có cơ hội thoát nghèo.
Mục tiêu của xã Nậm Mả là đến năm 2025 sẽ trồng được 450 ha quế tập trung. Những hiệu quả kinh tế bước đầu đã tạo niềm tin để bà con nhân rộng. Xã đã thành lập được hợp tác xã để liên kết sản xuất và làm đầu mối cung ứng giống, phân bón, bao tiêu sản phẩm cho người dân.
Cùng với cây quế, gần đây, mô hình nông nghiệp sản xuất hàng hóa mới cũng được thai nghén là mô hình trồng khoai sọ địa phương, loại cây vốn dĩ trước đây vẫn được bà con trồng rải rác trên núi cao, nay đã trở thành hàng hóa khi hợp tác xã nông nghiệp được thành lập, quy tụ 30 thành viên, trồng liền mạch gần 20 ha và đầu tư xây dựng sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh. Đồng bào dân tộc Mông coi đây là cơ hội lớn để tiếp tục chăm sóc, mở rộng diện tích, từng bước đưa cây trồng quen thuộc trở thành cây hàng hóa có giá trị cao, nâng cao thu nhập.
Để giữ vững thương hiệu, Nậm Mả đang cho mở rộng vùng nguyên liệu khoai sọ.
Những tuyến đường liên thôn, nội đồng đang tiếp tục được nâng cấp, mở rộng, đường kết nối từ xã Nậm Mả ra xã Võ Lao cũng đang được đẩy nhanh tiến độ thi công, mở thêm những cánh cửa mới để người dân Nậm Mả rộng đường kết nối, trao đổi hàng hóa, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống.
Cùng với thi đua phát triển kinh tế, những năm qua, người dân Nậm Mả tích cực xây dựng nông thôn mới. Dẫu còn nhiều khó khăn nhưng trên chặng đường xây dựng nông thôn mới, cấp ủy đảng, chính quyền địa phương luôn làm tốt công tác tuyên truyền, vận động tạo đồng thuận trong Nhân dân.
Xã chỉ có 2 thôn nhưng công việc của cán bộ, công chức xã chẳng vì thế mà nhàn hơn so với các xã khác. Riêng việc làm sao để đạt 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới đã là một thử thách, đến nay xã đạt 9 tiêu chí, nếu năm nay đạt thêm 6 tiêu chí như đăng ký thì vẫn còn 4 tiêu chí phải phấn đấu, trong đó có những tiêu chí rất khó như thu nhập, hộ nghèo… Tuy nhiên, điều đáng mừng là lãnh đạo và người dân xã Nậm Mả đã tìm thấy những dư địa tạo nên sự đổi thay cho quê hương, đó là những mô hình sản xuất hàng hóa đang hình thành và còn cả những tuyến đường thênh thang đang dần hoàn thiện…
