Tại Việt Nam, 90% dân số khu vực đô thị, nông thôn vùng đồng bằng đã và đang được sử dụng nước sạch theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Tuy nhiên, còn gần một nửa dân số ở các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa vẫn chưa được sử dụng nước sạch.
Nước sinh hoạt cho đồng bào miền núi, vùng sâu, vùng xa là vấn đề được Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm. Nhiều chương trình, dự án về nước sạch để hỗ trợ bà con vùng cao đã được triển khai nhưng người dân ở các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa vẫn còn rất nhiều nơi chưa được tiếp cận với nguồn nước sạch. Nguyên nhân do số lượng các vùng khan hiếm nước rất lớn, địa hình phân cắt, dân cư phân bố rải rác, nguồn nước và điều kiện cấp nước rất khó khăn. Ngoài ra, còn do việc lựa chọn, đầu tư các mô hình cấp nước phù hợp với tập quán dùng nước, giải pháp công nghệ và giá thành sử dụng nước chưa phù hợp; vận hành và duy trì các nguồn nước còn nhiều bất cập...
Thời gian qua, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước Quốc gia đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường giao triển khai nhiều nhiệm vụ về điều tra đánh giá, tìm kiếm các nguồn nước để phục vụ xây dựng các công trình cấp nước cho các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước như: Phát hiện và đánh giá khả năng khai thác nhiều nguồn nước tại nhiều vùng khó khăn trọng điểm (tiêu biểu như 6 đảo và cụm đảo Thanh Lân, Trà Bản (tỉnh Quảng Ninh); đảo Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi); đảo Hòn Tre, Hòn Chuối (tỉnh Kiên Giang); đảo Bạch Long Vỹ (thành phố Hải Phòng) và tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Hà Giang, 40 vùng sâu thuộc 10 tỉnh Nam Bộ để phục vụ trực tiếp nhu cầu của cộng đồng dân cư tại nhiều vùng lãnh thổ góp phần tích cực thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về cung cấp nước sạch cho dân.
Đặc biệt, Trung tâm mới hoàn thành Dự án “Điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất tại các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước”. Đây là một trong ba Dự án thuộc Chương trình “Điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất để cung cấp nước sinh hoạt ở vùng núi cao, vùng khan hiếm nước” được Chính phủ giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai thực hiện nhằm tìm kiếm được các nguồn nước dưới đất có trữ lượng, chất lượng đảm tính ổn định, lâu dài để xây dựng các mô hình cấp nước bền vững.
Trong quá trình triển khai Dự án, các đảo đều có khoảng cách xa với đất liền, nguồn nước khan hiếm, do đó, khi Trung tâm thực hiện công tác tìm kiếm nguồn nước trên đảo, lãnh đạo, cán bộ và nhân dân trên đảo đều ủng hộ về vật chất và tinh thần, vì thế việc triển khai thi công trên các đảo cơ bản thuận lợi, giảm bớt các khó khăn do điều kiện tự nhiên mang lại.
Đảm bảo an ninh nguồn nước và cấp nước an toàn cho người dân không chỉ là vấn đề thời sự hiện nay ở Việt Nam mà còn cả thế giới, khi mà nguồn tài nguyên quý giá này đang chịu tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu làm cho nguồn nước ngày càng bị cạn kiệt và ô nhiễm. Đặc biệt, Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) mới được thông qua, có hiệu lực từ 1/7/2024 cho thấy việc đảm bảo an ninh nguồn nước ngày càng được chú trọng hơn.
Để triển khai những giải pháp cụ thể để tiến tới việc chủ động nguồn nước sạch đảm bảo cấp nước an toàn cho người dân, Trung tâm đang hướng tới các giải pháp cụ thể như: Khai thác luân phiên, đa dạng hóa các nguồn nước hiện có để phục vụ cấp nước; cải tạo, phục hồi các nguồn nước bị cạn kiệt, ô nhiễm và nhiễm mặn để phục vụ cấp nước; chủ động triển khai các công trình trữ nước mặt và trữ nước ngầm trong các tầng chứa nước phục vụ khai thác cấp nước…
